Czerwone Noce

Udało mi się przeczytać Czerwone Noce. Wspaniała lektura, z jednej strony historia tragiczna a z drugiej jednak serce rośnie. Myślę że to doskonały materiał na scenariusz filmowy. Opowieść o tragedii samotności ale i zwycięstwie i jedności. Taka opowieść idealnie pasuje do martyrologii Polskiej. Szczególnie Władysław Koksanowicz zrobił na mnie olbrzymie wrażenie, uczestniczył we wszystkich najniebezpieczniejszych akcjach, po wojnie to właśnie dzięki niemu przenieśliśmy się pod Warszawę, i dzięki jego ślubowi z Jadwigą Sztadhaus ponownie rodzina Koksanowiczów połączyła swoją historię z nasza. Chciałbym mieć w swojej kolekcji jakąś pamiątkę po Władysławie. Niestety miejsca i ludzie już zniknęli, pamiątki straciły swoją wieź i znów stały się niepotrzebnymi szpargałami. Być może gdzieś na aukcji internetowej czy w antykwariacie znajdzie się stare bezimienne zdjęcie które przywodzi na myśl już tylko przeszłą epokę. A ja wbrew wszystkiemu wciąż szukam. Może znajdę gdzieś Władka Koksanowicza...

Hameryka

Przyjrzałem się jeszcze raz emigracji Sztadhausów do Ameryki, i mam już nieco więcej informacji.

Po pierwsze, pisownia nazwiska, najbardziej zbliżona do prawidłowej to Stadthaus czyli jak najbardziej z niemiecka. Inne pisownie to spolszczenia które w końcu zatrzymały się na Sztadhaus. Po drugie, w polsko / niemiecko / ukraińskiej wsi Kolonia Marianówka, Sztadhausowie deklarowali się jako Polacy.

Przestudiowałem w końcu logi statków wpływających do stanów i wygląda to następująco:

1904 roku 6 lipca wpływa do portu statek Prinzess Alice po trwającej 12 dni podróży z Bremmen. Na pokładzie znajduje się 28 letni polski robotnik z Wołynia Jan Stadthaus. W Marianówce zostawia żonę (zapewne Karolinę Koksanowicz). Ma w kieszeni 11 i pół dolara. Nie jestem w stanie odczytać gdzie dokładnie zmieżał. Wygląda to jak:

acqu : E***erberg W.N , 172 O******, New York

Domyślam się że chodzi o miejsce pracy. Jakie może uda mi się jakoś to odszyfrować.

1905 roku w listopadzie przypływa statkiem z Hamburga 26 letni robotnik Michael Stadthaus. Umie czytać i pisać i jest kawalerem. Jako miejsce zamieszkania wskazuje Marianówke. Wybiera się do brata Jana Stadhausa. Adres znów nieczytelny. Statek nazywa się AMERI. Narodowość rosyjska, rasa Polska.

wcześniej w 1905 roku w październiku przypływa Anton Stadhaus opisany w poprzednim poście. Jedzie do brata Jana Stadhausa do Suffern N.Y.

Co ciekawe oprócz niego, na liście, są 2 nazwiska z Marianówki. Wilhelm Ratter jedzie do przyjaciela Jana Stadhausa. Jako narodowość podaje niemiecki podobnie jak 25 letni Johan Spitzer, kowal który jedzie do przyjaciela Jana Kozłowskiego również w Suffern! Sprawdziłem jeszcze raz listę współ pasażerów Jana Stadhausa i znalazłem Jana Kozłowskiego! Również podał pochodzenie Wołyń i jechał do tego samego miejsca co Jan.

A więc to był grupowy wyjazd.

zestawienie Stadhausów.

Jan Kozłowski ze wsi Marianówka, razem z Józefem Koksanowiczem seniorem, Zygmuntem Pawłowskim oraz 2 nieznanymi kobietami i 12-letnią dziewczynką został zamordowany 31 V 1943 przez Ukraińców pod kol. Gruszwicą. link

Kolejni Sztadhausowie

England & Wales, Death Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Stanislaw Sztadhaus
Birth: date
Death: dd mm 1998 - city, Gloucestershire, England

England & Wales, Death Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Ryszard Tadeusz S Sztadhaus
Birth: date
Death: dd mm 1998 - city, Essex, England

England & Wales, Marriage Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Walentyna W Sztadhaus
Spouse: Wojtow
Marriage: mm year - city, Leicestershire

England & Wales, Marriage Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
View Image
Name: Halina Sztadhaus
Spouse: Woolford
Marriage: mm year - city, Leicestershire

England & Wales, Birth Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Christiana Dominika M Sztadhaus
Birth: mm year - city, Cambridgeshire/Bedfordshire, Essex

England & Wales, Birth Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Grazyna Gabriella A Sztadhaus
Birth: mm year - city, Cambridgeshire/Bedfordshire, Huntingtonshire, Essex

England & Wales, Marriage Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Leszek J Wojtow
Spouse: Sztadhaus
Marriage: mm year - city, Leicestershire

England & Wales, Marriage Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: David J Woolford
Spouse: Sztadhaus
Marriage: mm year - city, Leicestershire

England & Wales, Birth Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Marcus C D H Woolford
Mother: Sztadhaus
Birth: mm year - city, Leicestershire, Derbyshire

England & Wales, Birth Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Julian A L Woolford
Mother: Sztadhaus
Birth: mm year - city, Leicestershire, Derbyshire

England & Wales, Birth Index: 1916-2005
Birth, Marriage & Death
Name: Marius Justin Woolford
Mother: Sztadhaus
Birth: mm year - city, Leicestershire, Derbyshire

No i rekordy braci:

New York Passenger Lists, 1820-1957
Jewish Records
Name: Jan Stadhaus
Port of Arrival: New York, New York
Name: Jan Stadhaus
Birth: year
Departure: location
Arrival: date - New York, New York

New York Passenger Lists, 1820-1957
Jewish Records
Name: Anton Stadhaus
Birth: year
Departure: location
Arrival: date - New York, New York
Residence: location

W porcie New York

Kolejną bardzo ciekawą informację znalazłem!

Otórz na załczonym obrazku jest manifest statku Giulia który 31 października 1905 roku dotarł do Nowego Yorku. Na liście pasażerów znajduje się Anton Stadhaus. Nazwisko różni się jedną literą i jest bardziej niemieckie ale o pomyłce mowy byc nie może:

First Name: Anton
Last Name: Stadhaus
Ethnicity: Russian Polish
Last Place of Residence: Colonie Marjanozska
Date of Arrival:Oct 31, 1905
Age at Arrival: 21y
Gender: M
Marital Status: S
Ship of Travel:Giulia
Port of Departure: Trieste
Manifest Line Number: 0013

Oczywiście tutaj uproszczono ethnicity, na manifeście jasno widać że chodzi o kraj pochodzenie (zabór rosyjski) a narodowość Polska.

Antoni Sztadhaus miał 21 lat (a więc urodzony w 1884), kawaler umiejący czytać i pisać, robotnik rolny z 10 dolarami w kieszeni jechał do swojego brata Jana Sztadhausa w Suffern N.Y.

Manifest statku Giulia z 1905r w linii 13 (kliknij aby powiększyć).

Statek Giulia

Kolejny trop!

Kolonia Marianówka

Kolonia polska, w której do 1940r. żyło kilka do kulkunastu rodzin niemieckich (w 1942r. wyjechali do Rzeszy) oraz do 1942r. kilka rodzin żydowskich.

21 marca 1943r. nocą okoliczni Ukraińcy dokonali napadów rabunkowych na 4 polskie domy, w tym Józefa Koksanowicza, podczas których domowników terroryzowano bronią palną. Od tej pory ludność Marianówki spędzała noce w ukryciu w krzakach poza gospodarstwem. Pozostałe gospodarstwa w Marianówce Ukraińcy splądrowali 24 marca 1943r. Rodziny polskie poniosły wyłącznie duże straty materialne.

10 kwietnia 1943r. powracający z napady na Taraż upowcy podpalili Marianówkę.

8 maja 1943r. wczesnym rankiem w odosobnionym godpodarstwie Krasnowolskich, Ukraińcy zamordowali Annę Krasnowolską z Majczaków lat 50, która właśnie wracała z noclegu w ukryciu poza domem.

31 marca 1943r. trzej mieszkańcy Marianówki - Józef Koksanowicz, Jan Kozłowski i Zygmunt Pawłowski wyjechali do Przebraża dla wyszukania i omówienia możliwości wyjazdu całych rodzin z Marianówki do Przebraża. Wysłańcy już nie wrócili.

2 czerwca 1943r. liczna uzbrojona grupa upowców, wczesnym rankiem rozpoczęła bez pośpiechu rabować, a następnie kolejno doszczętnie palić gospodarstwa ludności polskiej w Marianówce. Mordowano wszystkich, kto nie zdążył się ukryć w tym członków dwóch rodzin (9 osób) Piwowarskich (Piwowskich?). Po spaleniu 90% gospodarstw polskich przez Ukraińców przybył oddział niemiecki z Kołek (sprowadzony przez dwóch chłopców - Czsława Koksanowicza i Stanisława Mącika). Sprowadzony oddział przerwał zbrodniczą akcję. Upowcy wycofali się. Rozproszonych Polaków pod własną eskortą Niemcy zabrali do Kołek. Podczas napadu zginęło 13 mieszkańców Marianówki.

5 czerwca 1943r. przyjechał z Przebraża do gminy Kołki około 200-osobowy oddział samoobrony z furmankami i zabrał z Marianówki pozostałych ukrywających się jeszcze niedobitków po napadzie upowców.

Cytat ze strony: http://www.wachowscy.com/wolyn/miejscow/marianowka.html

W dniu 5 czerwca 1943 roku zorganizowaliśmy pierwszą wielką wyprawę po ludnośd. Wyruszyliśmy na północ, w kierunku Kołek, oddalonych od Przebraża o dwadzieścia kilometrów. Oddziałowi, liczącemu blisko dwustu ludzi, towarzyszyło kilkadziesiąt furmanek.
Z powrotem jechali z nami ludzie z Taraża, Hołodnicy, Marianówki, Rudnik i kilkunastu pomniejszych wsi, wioząc ze sobą cały dobytek: żywnośd, pościel, naczynia, tysiące gospodarskich drobiazgów, często zupełnie zbytecznych. Pędzono też bydło i świnie.


Od czasu do czasu gdzieś z dala zaterkotał nieśmiało banderowski karabin maszynowy, ale nic nie mogło powstrzymad kolumny posuwającej się do przodu. W kierunku, skąd odzywały się strzały, wysyłałem natychmiast silny patrol, który zmuszał banderowców do utrzymywania przyzwoitej odległości. Bandy nie zrezygnowały jednak ze stawiania nam przeszkód. Nad Radenką ujrzeliśmy dogasające szczątki mostu, po którym miała przechodzid nasza kolumna. Forsowanie rzeki zabrało nam dużo czasu i wywołało wiele zamieszania. Mijając Omelno odetchnąłem z ulgą. Tu już zaczynała się strefa „naszych wpływów”. Byliśmy szczęśliwi, że tyle ludzi, którzy teraz zasilą naszą obronę, uratowaliśmy od śmierci. Patrzyłem na twarze mieszkaoców Hołodnicy, Taraża i Marianówki, widziałem na nich radośd, że zaofiarowano im pomoc, a jednocześnie zadumę nad własnym losem i troskę o porzucone gospodarstwa.

Cytat z Czerwonych Nocy

Z ciężkim sercem mi się to czyta, wiem że moja rodzina napewno przez to przechodziła.Od 21 marca do 5 czerwca, ukrywając się w lesie... Kupa czasu. Wydaje mi się że przypominam sobie jak babcia opowiadała o ukrywaniu się w sianie przed UPA i o jakiejś cudownej historii ocalenia. Pamięć jest jednak strasznie zawodna i dlatego najwyższy czas wszystko spisywać. Tym bardziej że w pewnym sensie udało mi się nawiązać kontakt z osobą która mieszkała w tych okolicach i znała Sztadhauzów i Koksanowiczów. Niecierpliwie czekam na jakieś informację. Może warto złapać kamerę i porozmawiać?

WIG

W końcu znalazłem mapę WIG Kołki i zlokalizowałem marianówkę.

Wciąż nie pokrywa się ta mapa specjalnie z rysunkiem. Fakt faktem że rysunek wykonany po wielu latach.

Trop

Znalazłem lokalizację ksiąg parafialnych parafii Kołki i to w Warszawie.
http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/pradziad.php?l=&miejscowosc=Ko%B3ki&gmina=&wojewodztwo_id=70&wyznanie_id=0&rodzajaktu_id=0&search=szukaj

Zastanawia mnie dlaczego akty urodzenia 1917-1939 nie są dostępne do wglądu.